Polskie prawo techniczno-budowlane jasno określa wymóg stosowania systemów oddymiania w obiektach będących garażami zamkniętymi. Wynika to z faktu, iż istnieje duże prawdopodobieństwo zapalenia się jednego z pozostawianych w nich aut, skutkujące realnym zagrożeniem dla całej konstrukcji budynku, a co za tym idzie także jego mieszkańców. Dlatego też generalny wykonawca powinien zadbać w tego typu obiektach o naturalny system oddymiania, a jeśli nie jest to możliwe zastosować mechaniczną wentylację oddymiającą. W niniejszym artykule omówimy, czym jest mechaniczny system oddymiania, jaki jest cel jego zastosowania oraz na jakiej zasadzie oparte jest jego działanie.
Czym jest oddymianie mechaniczne garaży
Mechaniczny system oddymiania to najpopularniejsza i najskuteczniejsza alternatywa dla naturalnych systemów oddymiania, stosowana w budynkach wielopiętrowych, pomieszczeniach piwnicznych czy też zlokalizowanych we wnętrzu bryły budynku. Zastosowane mechaniczne wentylatory oddymiające dedykowane są do odprowadzania ciepła i dymu oraz produktów spalania powstających w trakcie pożaru, dzięki czemu ewakuacja ludzi przebiega sprawniej i skuteczniej, a sama walka z pożarem staje się o wiele łatwiejsza. Dodatkowo zapobiegają one rozprzestrzenianiu się pożaru na sąsiadujące pomieszczenia i obniżają temperaturę, która ma niszczący wpływ na elementy konstrukcyjne budynków.
Oddymianie mechaniczne realizowane jest w przypadku powstania pożaru poprzez wentylatory, które mogą być montowane w obiektach pod dachem, w ścianach lub kanałach wentylacyjnych. Bez względu jednak na miejsce ich montażu każdy z wentylatorów ma za zadanie odprowadzać do 6m3/s dymu oraz innych produktów spalania i powinien działać nieprzerwanie przez czas 120 minut w temperaturze do 400°C. Tylko modele wentylatorów mechanicznych spełniające te wymogi, są w pełni zgodne z obecnymi normami, nałożonymi przez przepisy prawne dotyczące systemów oddymiania garaży zamkniętych. Inwestor stosujący mechaniczny system oddymiania, w takim obiekcie powinien także pamiętać o tym, aby zapewnić mu drugie źródło zasilania awaryjnego, które gwarantuje bezawaryjną pracę urządzeń w trakcie powstania zagrożenia pożarowego.
Rodzaje systemów wentylacji pożarowej garaży
Oddymianie mechaniczne stosowane w obiektach garażowych dzieli się na trzy typy, ze względu na sposób ich działania. Z czego wyróżnia się:
- system kontroli rozprzestrzeniania dymu i ciepła - dedykowany do utrzymywania dymu na wyznaczonym poziomie, tak, aby dojście przez ekipy ratownicze do źródła pożaru było możliwe,
- system oczyszczania z dymu - przeznaczony do usuwania dymu i groźnych produktów spalania z pomieszczeń objętych pożarem,
- system przewodowy wentylacji oddymiającej- gwarantujący stworzenie wolnej od dymu przestrzeni, która umożliwia przeprowadzenie bezpiecznej ewakuacji.
Systemy te zaliczane są do rodzajów systemów kanałowych lub strumieniowych, z czego w garażach zamkniętych, częściej stosowany jest ten drugi z wymienionych rodzajów. Pierwszy z nich odprowadza dym do kratek wyciągowych ulokowanych pod stropem, dzieląc pomieszczenie na dwie strefy, górną zapełnioną dymem i produktami spalania oraz dolną, wolną od zagrożeń. Drugi natomiast transportuje dym wzdłuż poprzecznego przekroju garażu, ograniczając rozprzestrzenianie się dymu, który obecny jest w ścisłym obszarze, dzięki czemu możliwe jest podjęcie akcji ratunkowej i gaśniczej.
Jak dobrać system oddymiania w garażach
Generalny wykonawca powinien dobierać system oddymiania w garażach, biorąc pod uwagę wszystkie aspekty związane z ich wielkością i architekturą. System wentylacji oddymiającej podobnie jak system wentylacji strumieniowej może być stosowany w każdym garażu, należy jednak mieć na uwadze fakt, że w przypadku drugiego z wymienionych rozwiązań, przepisy nakładają na inwestorów pewne ograniczenia. Systemy wentylacji strumieniowej działające jako system oczyszczania z dymu mogą być bowiem stosowane wyłącznie garażach, w których:
- istnieje małe prawdopodobieństwo jednoczesnego przebywania dużej ilości osób,
- maksymalna powierzchnia garażu wynosi 5000m²,
- powierzchnia jednej strefy dymowej nie przekracza 2600 m².
W innych przypadkach zalecane jest stosowanie wentylacji oddymiającej.
W trakcie projektowania systemów oddymiania garaży należy także pamiętać o tym, aby inne współdziałające systemy składające się ze stałych urządzeń gaśniczych takich jak tryskacze, nie wpływały na jego pracę. Dlatego tak ważne jest skoordynowanie wszystkich systemów, aby wzajemnie się uzupełniały, nie wpływając jednak negatywnie na siebie.
Szacowanie wydajności wentylacji oddymiającej
Po dobraniu odpowiedniego systemu oddymiania do danego garażu niezbędne jest także wykonanie szacowania jego wydajności. Pozwoli to bowiem sprawdzić, czy wybrane rozwiązanie jest w pełni skuteczne i gwarantuje bezpieczeństwo w momencie powstania zagrożenia w obiekcie. Szacowanie należy rozpocząć od określenia wysokości wolnej od dymu, a następnie podzielenia garażu na strefy dymowe. Umożliwi to bowiem dokładnie oszacować poziom wydajności danego systemu oddymiania. Wiedząc już jaką wydajność powinien mieć system, można przejść do kolejnego etapu projektowania którym jest określenie sposobu doprowadzenia czystego powietrza kompensacyjnego oraz rozmieszczenia punktów nawiewnych i wyciągowych.
Przy rozmieszczaniu poszczególnych punktów ważne jest także to, aby mieć na uwadze fakt, iż wciągany dym, może mieszać się z wypompowywanym powietrzem, przez co należy zachować odpowiedni odstęp między poszczególnymi elementami systemu, tak, aby ochrona przeciwpożarowa była jak najbardziej skuteczna. Posiadając już projekt systemu oddymiania, można przejść do zweryfikowania skuteczności systemu za pomocą analizy CFD. Jeśli jej wynik, nie będzie pozytywny, należy przede wszystkim skupić się na rozmieszczeniu oraz wydajności punktów nawiewu i wyciągu, gdyż najczęściej to właśnie w rozmieszczeniu wspomnianych elementów leży problem.
Więcej informacji dotyczących projektowania i wykonawstwa systemów oddymiania w garażach można znaleźć w wytycznych ITB 439/2015, które dokładnie omawiają każdy z aspektów dotyczących ochrony przeciwpożarowej obiektów garażowych dedykowanych dla samochodów osobowych, a także na stronie http://systemyflortech.pl/system-oddymiania/.